The circumstances view
Θα ήθελα για λίγο να σκεφτείς.. Έχεις ποτέ βρεθεί σε μια κατάσταση που βιάστηκες να κρίνεις αρνητικά έναν άνθρωπο από μια του συμπεριφορά? Μπήκες μήπως στη διαδικασία να “ρίξεις” το φταίξιμο στο ίδιο το άτομο, για να εξηγήσεις το λόγο αυτής της συμπεριφοράς? Μήπως τον χαρακτήρισες “απλά κακότροπο και αγενή”? Ή μήπως εκείνο το παιδί στη τάξη που διδάσκεις ή το παιδί στο πάρκο που παίζει με το δικό σου παιδί είναι “κακομαθημένο, επιθετικό και θέλει να προκαλεί συνέχεια φασαρίες”? Αν έχεις ποτέ μπει σε αυτή τη διαδικασία σκέψης, δεν είσαι ο μόνος, αλλά θα ήθελα να διαβάσεις την παρακάτω ιστορία..
…Είναι πρωί και βιάζεσαι να πας στη δουλειά.. Για την ακρίβεια έχεις ήδη αργήσει στο σημαντικότερο meeting του μήνα.. Μπαίνεις στο αυτοκίνητο και έχει κίνηση. Δυστυχώς, κολλάς στο φανάρι. Ευτυχώς, είναι μπροστά σου μόνο ένα αυτοκίνητο.. Το φανάρι γίνεται πράσινο και είσαι έτοιμος να φύγεις.. αλλά το αυτοκίνητο μπροστά σου ακίνητο.. Βλέπεις ότι οδηγός είναι μια γυναίκα η οποία δεν κοιτά καν προς το φανάρι.. Νευριάζεις.. Το φανάρι γίνεται και πάλι κόκκινο. Περιμένεις. Μετά από λίγο, το φανάρι γίνεται πράσινο και πάλι.. Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Η γυναίκα στο μπροστινό αυτοκίνητο παραμένει ακίνητη. Είσαι πλέον θυμωμένος. Βγαίνεις με νεύρα από το αυτοκίνητο.. έτοιμος να ζητήσεις εξηγήσεις.. Μα είναι δυνατόν να είναι τόσο αφηρημένη και αδιάφορη και να μην έχει καταλάβει ότι εδώ και ώρα το φανάρι είναι πράσινο?? Πλησιάζεις. Βλέπεις μια γυναίκα τρομαγμένη, με δάκρυα στα μάτια.. Κοιτάς πίσω και βλέπεις ένα μωρό που έχει μελανιάσει..Τα συναισθήματα θυμού έχουν τώρα δώσει τη θέση τους σε συναισθήματα συμπόνιας για τη μητέρα και είσαι πλέον διαθέσιμος να κάνεις ότι περνάει από το χέρι σου για να βοηθήσεις το μωρό..
Υπάρχει ξέρεις μια επιστήμη που σε βοηθά και σε παρακινεί να σκέφτεσαι ακριβώς με αυτόν τον τρόπο στην ιστορία με το μωρό στο πίσω κάθισμα. Η Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς σου διδάσκει ότι πρέπει πάντα να αναζητάς τις συνθήκες γύρω από μια συμπεριφορά (τί την έχει προκαλέσει). Στη συγκεκριμένη επιστήμη δεν υπάρχει χώρος για κατηγορίες σε βάρος του ατόμου/παιδιού που εκδηλώνει μια συμπεριφορά, αντίθετα η έμφαση δίνεται στην αναζήτηση της αιτίας της συμπεριφοράς καθώς επίσης και στην βελτίωσή της.
Δεν υπάρχουν “κακά παιδιά”..Μόνο “λάθος περιβάλλον, λάθος εκπαίδευση και λάθος πρότυπα”. Με άλλα λόγια “κακές συνθήκες και κακό περιβάλλον” (Friman, 2021)
Η αποδοχή, η κατανόηση και η σωστή εκπαίδευση μπορεί να διδάξει στα παιδιά πιο υγιής συμπεριφορικές συνήθειες. Οι άνθρωποι έχουμε τη συνήθεια να μιμούμαστε τις συμπεριφορές που βλέπουμε. Το ίδιο και τα παιδιά. Έχουν τη τάση να ανταποδίδουν τις συμπεριφορές που δέχονται. Τους φέρεσαι με ευγένεια και στοργή.. μεγαλώνεις τις πιθανότητες να φερθούν και τα ίδια με ευγένεια και στοργή με τη σειρά τους.
Γι’ αυτό λοιπόν, την επόμενη φορά που κάποιο παιδί συμπεριφερθεί “άσχημα”.. σκέψου.. Ποιο είναι “το μωρό στη πίσω θέση του αυτοκινήτου” σε αυτή τη περίπτωση? Τη συμβαίνει στη ζωή του παιδιού? Σκέψου τότε ένα παράδειγμα που δικαιολογεί τη συμπεριφορά αυτή και αυτόματα θα νιώσεις στοργή για αυτό το παιδί και κατανόηση.
Σε προκαλώ.. Ξεκίνα να ψάχνεις για “το μωρό στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου” πίσω από κάθε “απαράδεκτη, δύσκολη, αδικαιολόγητη, άσχημη” συμπεριφορά..Σκέψου λοιπόν το ρόλο που παίζουν οι συνθήκες στη ζωή του κάθε παιδιού και του κάθε ανθρώπου στη διαμόρφωση και στην υιοθέτηση μιας συμπεριφοράς.
Can you do this? You CAN!!!
Άρθρο βασισμένο στο δημοσιευμένο άρθρο “There is no such a thing as a bad boy” (2021) του Αναλυτή Συμπεριφοράς Patrick Friman.
